Alembik (łac. alembicus)

Pierwszej historycznie poświadczonej destylacji alkoholu dokonał Zosimos z Panapolis ok. roku 400 n.e. Umiejętność ta rozpowszechniła się w świecie arabskim, wódki używano jednak głównie do celów medycznych. W XII wieku wódka dotarła do Europy wraz z powracającymi z wypraw krzyżowych; tak narodziła się włoska grappa. Wódkę pędzoną ze zboża wynaleziono prawdopodobnie w Niemczech w XIV wieku (łac. aqua vitae, woda życia) - po polsku „okowita”.

Alembik (łac. alembicus) - dawny sprzęt laboratoryjny w postaci szklanego lub metalowego naczynia - zbiornika, zakończonego szyjką, w której osadzano korek lub specjalną głowicę z wychodzącą z niej zagiętą rurką. Służył do destylacji prostej.

Wbrew popularnej opinii, która wynalezienie alembiku przypisuje Dżabir Ibn Hajjanowi około roku 800, urządzenie to znane było greckim alchemikom co najmniej kilkaset lat wcześniej. W średniowieczu używano go powszechnie.

Podstawowym procesem rozdzielczym prowadzonym w alembiku była destylacja z parą wodną. Do alembiku wlewano wodę i wrzucano suche lub świeże surowce roślinne (np. kwiaty róży) albo inne składniki. W temperaturze wrzenia podczas długotrwałego gotowania wody odparowywały z tej mieszaniny składniki lotne: para wodna i olejki lotne, wraz z wodą destylujące w temperaturze nie wyższej niż 100°C. W odbieralniku po schłodzeniu tworzyły one mieszaninę mającą dwie frakcje: woda i pływająca po jej powierzchni frakcja olejków. W ten sposób otrzymywano m.in. olejki lecznicze i perfumeryjne (zawartość odbieralnika należało tylko rozdzielić w rozdzielaczu).

Alembik służył też do destylowania bez wody różnych cieczy.

Skraplanie mieszaniny w odbieralniku jest sprawniejsze, gdy odbieralnik polewa się zimną wodą. Z czasem to pierwotne rozwiązanie zastąpiono chłodnicą na przewodzie łączącym alembik z odbieralnikiem.

Alembikiem również nazywana była dawniej, przygotowywana w domu, wódka której składnikami są spirytus, woda i mocno przepalony (prawie przypalony) cukier. Teraz tę wódkę nazywa się "przepalanką" lub "przypalanką".

Alembik wykorzystywany jest również w destylacji wina. W wyniku tego procesu otrzymać można np. koniak, winiak czy brandy oraz innych destylatów owocowych: Calvados, Rakija.

Zosimos z Panapolis

Dokonał pierwszej historycznie poświadczonej destylacji alkoholu.

Zosimos (Rhazes, Rismus, Rozinus, Rusim, Rusam itd.) - grecki alchemik, pogański gnostyk, zwolennik sekty Poimandresa, czyli hermetyk, żyjący na przełomie III i IV wieku naszej ery. Mieszkał w Panapolis (obecnie Akhmim), w Górnym Egipcie.

Zosimos z Panapolis w Egipcie jest autorem najstarszych znanych ksiąg alchemicznych. Jego dzieła nie zachowały się w całości do naszych czasów, jednak znane są obszerne cytaty czy całe fragmenty pomieszczone w tekstach greckich, syryjskich i arabskich. Wiemy stąd, że lubił się on odwoływać do formy wizji sennych, które - najczęściej w formie dialogu mistrza i ucznia - odnosiły się do różnych interesujących go kwestii. Zosimos jest też twórcą encyklopedii składającej się z 28 ksiąg, dedykowanej jego siostrze Theosebei.Po polsku znany jest przekład tzw. Wizji Zosimosa w: C.G. Jung, Psychologia a religia Zachodu i Wschodu, przełożył Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2005, s. 235 i nast. (tamże również więcej informacji o samym Zosimosie).

Зосим из Панополиса, (ок. 300 год) — алхимик, работавший в Александрийской академии. Родился в Панополисе (ныне Акхмим, Египет). По происхождению, скорее всего, был египтянином,или греком. Однако некоторые, в основном израильские учёные, отстаивают точку зрения, что Зосим происходил из александрийских евреев. Сохранилось 28 неполных и искажённых книг Зосима. Зосимом высказана идея о философском камне — гипотетическом веществе, способном превращать неблагородные металлы в совершенные — золото и серебро. Зосим описал ряд алхимических приборов, процесс образования ацетата свинца и указал на его сладкий вкус.

Зосим первый упоминает термин «химия» (в понимании «священного тайного искусства»). Это слово он производит от имени пророка Хама, который по его словам первым написал книгу о «тайном искусстве». Соответственно древнееврейской легенде («Книга Бытия», гл. 6), Зосим рассказывает, будто бы это искусство было передано людям падшими ангелами, которые после изгнания Адама и Евы из Рая сходились с «дочерьми человеческими» и, в награду за их любовь, сообщали им приёмы «тайного искусства».